Ανδριάντας Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

Ο «Γέρος του Μοριά»

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης (1770-1843), γεννημένος στη Μεσσηνία, υπήρξε μία από τις επιδραστικότερες μορφές της Ελληνικής Επανάστασης. Γνωστός με το προσωνύμιο «Γέρος του Μοριά», πρωταγωνίστησε σε καίριες στρατιωτικές επιχειρήσεις του Αγώνα, όπως στην άλωση της Τριπολιτσάς και τη συντριβή του Δράμαλη στα Δερβενάκια. Χάρη στην επιτυχή έκβασή τους, ο Κολοκοτρώνης εκλέχτηκε αρχιστράτηγος. Κατηγορήθηκε για συνωμοσία από την Αντιβασιλεία, δηλαδή τη βαυαρική κυβέρνηση όσο ο Όθωνας ήταν ανήλικος, και δικάστηκε με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας στην περίφημη δίκη του 1834, που έλαβε χώρα στο κτίριο του Βουλευτικού στο Ναύπλιο. Το 1836 υπαγόρευσε τα απομνημονεύματά του στον Γεώργιο Τερτσέτη, τον έναν από τους δύο δικαστές που είχαν αρνηθεί να υπογράψουν τη θανατική καταδίκη του. Πέθανε το 1843 στην Αθήνα.

Ποια είναι η μορφή του γλυπτού;

Ο χάλκινος έφιππος ανδριάντας του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη είναι έργο του Τήνιου γλύπτη Λάζαρου Σώχου και αποτελεί τον πρώτο έφιππο ανδριάντα που ανεγέρθηκε στο σύγχρονο ελληνικό κράτος.  Δίδυμο γλυπτό, έργο του ίδιου καλλιτέχνη, βρίσκεται στην Αθήνα.Ο Κολοκοτρώνης παριστάνεται έφιππος, ρωμαλέος και ευθυτενής να κατευθύνεται προς το πεδίο της μάχης οπλισμένος, με τη χαρακτηριστική περιβολή των αγωνιστών της εποχής. Το άλογο αποδίδεται σε έντονη στάση βηματισμού. Η αντιθετική κίνηση του κεφαλιού του Κολοκοτρώνη προς τα αριστερά και πίσω σαν να προτρέπει τους Έλληνες να αγωνιστούν, καθώς και η πρόταξη του δεξιού χεριού, που δείχνει τον στόχο των Ελλήνων προς την ελευθερία, ενισχύουν την κινητικότητα και τον δυναμισμό του συνόλου και τονίζουν την ηγετική και πληθωρική προσωπικότητα του ήρωα.Ο γλύπτης υιοθετεί στοιχεία εξιδανίκευσης του ήρωα και ανάδειξής του σε σύμβολο, συνδυάζοντας, ωστόσο, και στοιχεία ρεαλιστικής αποτύπωσης, που εστιάζουν σε λεπτομέρειες τόσο του αναβάτη όσο και του αλόγου. Έμφαση δίνεται στα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά, όπως στην πλούσια κώμη και το φουντωτό μουστάκι του ήρωα, στην έκφραση του προσώπου του, στον πληθωρικό χαρακτήρα της στολής και της περικεφαλαίας αλλά και στην ιπποσκευή, όπως στην πλούσια χαίτη του αλόγου και τις φούντες στον εξοπλισμό της σέλας.Επιθυμία του γλύπτη Σώχου ήταν να αποδώσει το κεφάλι του ήρωα χωρίς περικεφαλαία, που τη θεωρούσε λανθασμένη, αφού δεν επρόκειτο για κάλυμμα φουστανελοφόρου την εποχή του Αγώνα. Η πρότασή του όμως απορρίφθηκε από την Επιτροπή Ανέγερσης του μνημείου. Στη διάρκεια συντήρησης του αθηναϊκού ανδριάντα το 2002, βρέθηκε χαραγμένη στο εσωτερικό της περικεφαλαίας η χαριτωμένη διαμαρτυρία του γλύπτη: «Παρά την θέλησιν του Σώχου, Κολοκοτρώνη μου, ξαναφόρεσε την περικεφαλαίαν».

Πότε εκτελέστηκε και ανεγέρθηκε το έργο;

Ο ανδριάντας φιλοτεχνήθηκε το 1895 και εγκαινιάστηκε με μεγαλοπρέπεια στις 23 Απριλίου 1901. Οι δαπάνες για την ανέγερση του μνημείου και τους εορτασμούς κατά την αποκάλυψή του, καλύφθηκαν μέσω πολυετών πανελλήνιων εράνων, που ξεκίνησαν το 1877. Τοποθετήθηκε στο Πάρκο Κολοκοτρώνη, δίπλα στον Σιδηροδρομικό Σταθμό, έτσι ώστε ο ήρωας να δείχνει προς τα Δερβενάκια και να υπενθυμίζει μια μεγάλη νίκη του Αγώνα για την ανεξαρτησία.