Το Έργο

Το 1540, ύστερα από τρίχρονη πολιορκία, η πόλη παραδόθηκε στους Τούρκους και ακολούθησε η πρώτη τουρκοκρατία του Ναυπλίου. Την περίοδο αυτή η πόλη φαίνεται πως απολάμβανε πολλών προνομίων, ενώ αποτελούσε έδρα του Τούρκου διοικητή της Πελοποννήσου, Μόρα πασά. Αξιόλογο μνημείο της εποχής είναι το οθωμανικό τέμενος της Πλατείας Συντάγματος, που έχει μείνει γνωστό ως «Τριανόν».

Το 1686, στο πλαίσιο της εκστρατείας του Francesco Morosini (Φραντσέσκο Μοροζίνι), η πόλη καταλήφθηκε εκ νέου από τους Βενετούς, για σύντομο όμως διάστημα, ως το 1715. Οι Βενετοί προχώρησαν σε μια σειρά σημαντικών οχυρωματικών έργων, με πιο σπουδαίο την οχύρωση του λόφου του Παλαμηδιού με ισχυρότατο φρούριο. Άλλα έργα αποτέλεσαν η κατασκευή της Πύλης της Ξηράς σε νέα θέση (πλησίον της παλαιάς), η οποία προστατευόταν πλέον από τους νεόδμητους μεγάλους προμαχώνες San Antonio ή Grimani, στα νότια και San Marco ή Dolfin, στα βόρεια. Το 1713 κατασκευάστηκε με μέριμνα του Προβλεπτή του Στόλου, Agostino Sagredo (Αγκοστίνο Σαγκρέντο), η γνωστή ως Πύλη Σαγρέδου, στη βορειοανατολική πλευρά του Ρωμέικου κάστρου, για την άμεση πρόσβαση των στρατιωτών από την κάτω πόλη στην Ακροναυπλία. Σημαντικό κτίριο της εποχής είναι η Αποθήκη του Στόλου, το σημερινό Αρχαιολογικό Μουσείο, στην Πλατεία Συντάγματος. Το 1702 ανεγέρθηκε η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα με χορηγία της Ναυπλιακής Αδελφότητας Ορθοδόξων Ελλήνων.

Το 1715, ύστερα από προδοσία, το Ναύπλιο καταλήφθηκε και πάλι από τους Τούρκους και έκτοτε ξεκινά η σκληρότερη δεύτερη τουρκοκρατία. Οι χριστιανοί που κατοικούσαν στην πόλη εκκλησιάζονταν στον εκτός των τειχών ναό των Αγίων Πάντων στην Πρόνοια και από το 1779 ή 1780 και μετά τους επιτρεπόταν ο εκκλησιασμός στον ναό της Αγίας Σοφίας στην περιοχή του Ψαρομαχαλά. Την εποχή αυτή οικοδομήθηκαν ορισμένα πολύ σημαντικά κτίσματα, όπως το τέμενος του Αγά πασά, το μετέπειτα Βουλευτικό, ο μεντρεσές, δηλαδή το τουρκικό ιεροδιδασκαλείο, πίσω από το Βουλευτικό, και το οθωμανικό τέμενος που στεγάζει από την εποχή του Όθωνα την Καθολική εκκλησία, γνωστή ως Φραγκοκκλησιά.

Το 1822, το Ναύπλιο απελευθερώθηκε από τους Έλληνες με την κατάληψη του Παλαμηδίου με αιφνιδιασμό υπό την αρχηγία του Στάικου Σταϊκόπουλου.

Η πόλη έφτασε στο απόγειο της ακμής της όταν το 1827 επελέγη ως πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Το 1828 αποβιβάστηκε στο Ναύπλιο ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας, Ιωάννης Καποδίστριας, ο οποίος κυβέρνησε υποδειγματικά το ελληνικό κράτος ως το 1831. Κατά την περίοδο της διακυβέρνησής του ο Καποδίστριας ίδρυσε τον πρώτο οργανωμένο προσφυγικό οικισμό της νεότερης Ελλάδας, την Πρόνοια, δημιούργησε τον μέχρι και σήμερα ονομαζόμενο «Μεγάλο Δρόμο», σημερινή οδός Βασιλέως Κωνσταντίνου, και το Κυβερνείο, που οικοδομήθηκε το 1829, προκειμένου να στεγάσει τα γραφεία της νεοσύστατης ελληνικής κυβέρνησης και την οικία του κυβερνήτη, το οποίο όμως καταστράφηκε ολοσχερώς σε πυρκαγιά το 1929.

Τον Σεπτέμβριο του 1831, έξω από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, έλαβε χώρα ένα από τα πιο μελανά γεγονότα της νεότερης ελληνικής ιστορίας· η δολοφονία του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια από τους Κωνσταντίνο και Γεώργιο Μαυρομιχάλη.

Το 1833 αποβιβάστηκε στο Ναύπλιο ο νεαρός Όθωνας, γιος του βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου Α΄. Μέχρι την ενηλικίωσή του, ο Όθωνας κυβέρνησε μέσω Αντιβασιλείας, μίας επιτροπής από Βαυαρούς αξιωματούχους.

Τον Σεπτέμβριο του 1834 αποφασίστηκε η μεταφορά της πρωτεύουσας στην Αθήνα. Έκτοτε, το Ναύπλιο μετατράπηκε σταδιακά σε μια τυπική επαρχιακή πόλη.

Το 1862, η πόλη βρέθηκε και πάλι στο επίκεντρο των γεγονότων με την εξέγερση κατά του Όθωνα, που έμεινε γνωστή ως «Ναυπλιακά». Μπορεί ο αγώνας των Ναυπλιωτών, στον οποίο πρωτοστάτησε η  Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου, να απέτυχε, ωστόσο μακροπρόθεσμα επιτάχυνε την έξωση του Όθωνα από τον θρόνο της Ελλάδας.

Το 1962, χάρη στις ενέργειες της τότε Εφόρου Αρχαιοτήτων, Ευαγγελίας Πρωτονοταρίου-Δεϊλάκη, εκδόθηκε μια απόφαση-σταθμός για την εξέλιξη της πόλης. Η παλαιά πόλη του Ναυπλίου χαρακτηρίστηκε ως αρχαιολογικός χώρος και ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Βάσει αυτής της απόφασης, η παλαιά πόλη διέσωσε τον μνημειακό της πλούτο, αποτελώντας μία από τις λίγες περιπτώσεις διατηρητέων ιστορικών κέντρων στον ελλαδικό χώρο.

Βασισμένο στο:

Βασιλείου, Α. 2019. Ναύπλιο. Σύντομο ιστορικό και αρχαιολογικό σημείωμα. Ναύπλιο, προσβάσιμο στο www.academia.edu - https://bit.ly/48rHxDy