Μνημείο Δημήτριου Υψηλάντη

Ο «ευγενής» στρατάρχης του Αγώνα

Ο Δημήτριος Υψηλάντης (1793-1832), στρατιωτικός και πολιτικός, γόνος γνωστής ευγενούς οικογένειας από το Φανάρι της Κωνσταντινούπολης, ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές του Αγώνα του 1821. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία, τη μυστική οργάνωση που είχε ιδρυθεί με σκοπό να συντονίσει τον Αγώνα των Ελλήνων κατά της οθωμανικής κυριαρχίας, και ανέλαβε πολιτικά και στρατιωτικά αξιώματα, χωρίς όμως να κατορθώσει να επιβληθεί ως ηγέτης. Πέθανε το 1832 σε ηλικία μόλις 39 ετών και ενταφιάστηκε στον νάρθηκα του μητροπολιτικού ναού του Αγίου Γεωργίου στο Ναύπλιο.

Ποια είναι η μορφή του μνημείου;

Στον ανδριάντα του Δημήτριου Υψηλάντη δεσπόζουν εξαιρετικά διακοσμητικά ανάγλυφα στις δύο μαρμάρινες σαρκοφάγους του, οι οποίες εδράζονται πάνω σε τσιμεντένια βάση. Η κάτω σαρκοφάγος κοσμείται με τα ανάγλυφα δύο άυλων μορφών, που φέρουν πανομοιότυπο πολεμικό εξοπλισμό όπως περικεφαλαίες, δόρατα, σπαθιά, βέλη, τσεκούρια και διακοσμημένες ασπίδες αλλά διαφορετική ενδυμασία. Τις δύο μορφές ενώνει μια γιρλάντα διακοσμημένη με άνθη.Στην πρόσοψη της μικρότερης σαρκοφάγου παριστάνονται δύο ανάγλυφες μορφές, μία γυναικεία με αρχαιοελληνική ενδυμασία και μία αντρική, με γυμνό σώμα και φτερά, που κρατάει στο αριστερό χέρι ένα σπαθί και έναν χιτώνα που φτάνει ως το έδαφος, ενώ στο δεξί χέρι πιθανώς μία γραφίδα. Η πίσω πλευρά του μνημείου φέρει χαραγμένο έναν σταυρό μέσα σε κύκλο, ενώ από κάτω ακολουθεί ένα στεφάνι με ενεπίγραφα στοιχεία, στα οποία αναφέρεται το όνομα του τιμώμενου ήρωα, η ημερομηνία της γέννησής του (25  Δεκεμβρίου 1793) και η ημερομηνία του θανάτου του (5 Αυγούστου 1832).

Πότε εκτελέστηκε και ανεγέρθηκε το έργο;

Το ταφικό μνημείο κατασκευάστηκε στη Βιέννη με παραγγελία του αδερφού του Δημήτριου Υψηλάντη, Γεώργιου, για να χρησιμεύσει ως οστεοφυλάκιο. Τοποθετήθηκε το 1843, στην Πλατεία Πλατάνου, τη σημερινή Πλατεία Συντάγματος, και πιθανολογείται ότι μεταφέρθηκε στην τωρινή του θέση το 1951.