Ανδριάντας Κωνσταντίνου Κανάρη

Ο «μπουρλοτιέρης» κατά την Ελληνική Επανάσταση

Ο Κωνσταντίνος Κανάρης (1793 ή 1795-1877), γεννημένος στο ιστορικό νησί των Ψαρών, που καταστράφηκε από τους Οθωμανούς το 1824,  διακρίθηκε ως «μπουρλοτιέρης» κατά τον Αγώνα για τα τολμηρά κατορθώματά του στη θάλασσα, όπως η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας στη Χίο, η πυρπόληση του τουρκικού στόλου στην Τένεδο και της τουρκικής φρεγάτας στη Σάμο. Μετά τη δημιουργία του ελληνικού κράτους, λόγω και της μεγάλης δημοτικότητάς του, ανέλαβε κυβερνητικά αξιώματα και έγινε πολλές φορές υπουργός και πρωθυπουργός.

Ποια είναι η μορφή του γλυπτού;

Ο μικρού μεγέθους, μόλις λίγων εκατοστών, ανδριάντας του Κωνσταντίνου Κανάρη, κατασκευασμένος από ορείχαλκο, εδράζεται σε μέτριου ύψους τετράγωνο μαρμάρινο βάθρο και φέρει την υπογραφή του γλύπτη Μιχάλη Τόμπρου. Η μορφή του ήρωα αποδίδεται σχεδόν μετωπικά, ενώ χαρακτηριστική είναι η αντίθεση μεταξύ της κίνησης του σώματος προς τα δεξιά και της στροφής της κεφαλής προς τα αριστερά. Ντυμένος με καθημερινή νησιωτική φορεσιά, ο ήρωας, έτοιμος να πυρπολήσει πλοίο του οθωμανικού στόλου, κρατά καραβόσκοινο στο δεξί χέρι, ενώ στο αριστερό, που ακουμπά στο ζωνάρι, κρατά σφιχτά γάντζο. Υιοθετώντας την προσέγγιση της ρεαλιστικής απεικόνισης του ήρωα, χωρίς εξιδανικεύσεις, ο Τόμπρος καταφέρνει να αποτυπώσει την εσωτερική εκφραστικότητα του Κανάρη και την ελευθερία της στάσης του. Παρά την αναγνωρισμένη καλλιτεχνική αξία του γλυπτού από τους ειδικούς, το μικρό μέγεθός του επηρέασε αρνητικά τη δημόσια αποδοχή του, η οποία συνοδεύτηκε από σκωπτικά σχόλια.

Πότε εκτελέστηκε και ανεγέρθηκε το έργο;

Το γλυπτό φιλοτεχνήθηκε από τον Μιχάλη Τόμπρο με βάση το πρόπλασμα πανομοιότυπου αλλά μεγαλύτερου σε μέγεθος ανδριάντα του Κανάρη στη Χίο, έργο του ιδίου. Η ακριβής ημερομηνία ανέγερσής του δεν είναι γνωστή. Πιθανότατα τοποθετήθηκε εντός του 1966 ή το 1967 στην τότε Πλατεία Κανάρη, σημερινή Πλατεία Αριστοτέλη Ωνάση, που είχε διαμορφωθεί ειδικά για να το φιλοξενήσει.